Σαν εξωμήτριος ή έκτοπη κύηση ορίζεται κάθε εγκυμοσύνη στην οποία το έμβρυο αναπτύσσεται σε οποιαδήποτε θέση εκτός της κοιλότητας του ενδομητρίου. Η πιθανότητα εμφάνισης εξωμήτριου κύησης τοποθετείται σήμερα από διάφορες μελέτες περίπου στο 1,8% με 2% των κυήσεων. Είναι μία από τις πιο σοβαρές και συχνά απειλητικές για τη ζωή παθήσεις που καλείται να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει ένας γυναικολόγος, κι αυτό γιατί αφενός δεν υπάρχουν ιδιαίτερα συμπτώματα, αφετέρου μπορεί να απειλήσει και την ίδια τη ζωή της εγκύου.
Η πιο συχνή θέση εντόπισης της εξωμητρίου κύησης είναι η σάλπιγγα (σαλπιγγική κύηση) σε ποσοστό περίπου 98%, ενώ πιο σπάνια μπορεί να είναι στις ωοθήκες, στην περιτοναϊκή κοιλότητα, στον τράχηλο της μήτρας και στο σημείο που ενώνεται η μήτρα με τη σάλπιγγα. Πολύ σπάνια μπορεί να έχουμε την ταυτόχρονη ύπαρξη ενδομήτριας και εξωμήτριας κύησης, κατάσταση που καλείται ετερότοπη κύηση (σχετικό άρθρο μας με περιγραφή και αντιμετώπιση από εμάς τέτοιου περιστατικού δημοσιεύτηκε στο επίσημο περιοδικό της Γερμανικής Ένωσης Μαιευτήρων – Γυναικολόγων στο τεύχος 01/14).
Η εξωμήτριος κύηση προκαλείται από τη δράση παραγόντων που καθυστερούν τη δίοδο του γονιμοποιημένου ωαρίου προς το ενδομήτριο ή προκαλούν εμφύτευσή του νωρίτερα από το φυσιολογικό, με αποτέλεσμα αυτό να πραγματοποιείται σε θέσεις εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας. Υπάρχουν διάφοροι προδιαθεσικοί παράγοντες που ενοχοποιούνται, οι συνηθέστεροι εκ των οποίων είναι:
- Η αύξηση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και της φλεγμονώδους νόσου της πυέλου κυρίως γοννοκοκκικής και χλαμυδιακής αιτιολογίας.
- Η ευρεία χρήση τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
- Η ευρύτερη χρησιμοποίηση αντισυλληπτικών μεθόδων των οποίων η αποτυχία προδιαθέτει σε εμφύτευση εκτός του ενδομητρίου (χρήση ενδομητρίου σπειράματος και αντισυλληπτικών).
- Οι προηγούμενες επεμβάσεις στη σάλπιγγα και την κοιλιακή χώρα.
- Ιστορικό τεχνητής διακοπής της κύησης.
- Το κάπνισμα.
- Ανατομικές ανωμαλίες διάπλασης των σαλπιγγών.
- Ενδομητρίωση.
Η διάγνωση της έκτοπης κύησης και ειδικότερα στα αρχικά στάδια δεν είναι εύκολη κι αυτό γιατί τα συμπτώματά της είναι τα ίδια με μιας φυσιολογικής ενδομήτριας κύησης, όπως καθυστέρηση περιόδου, θετικό τεστ κύησης και κάποιες ασαφείς κοιλιακές ενοχλήσεις. Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική κι αυτό γιατί μια καθυστέρηση μπορεί να προκαλέσει τη ρήξη της έκτοπης κύησης με συνοδό αιμορραγία, κατάσταση ιδιαίτερα απειλητική για τη ζωή της γυναίκας. Έτσι, κάθε γυναίκα, με θετικό τεστ κυήσεως, πρέπει να απευθύνεται άμεσα στο γυναικολόγο για να διαπιστωθεί αν η κύηση είναι ενδομήτρια ή μη. Μετά την πρώτη εκτίμηση τόσο της κλινικής εικόνας όσο και των πιθανών παραγόντων κινδύνου, ο γυναικολόγος θα ορίσει το διάστημα μέχρι την επόμενη επίσκεψη, αλλά και τις απαραίτητες εξετάσεις.
Στις μέρες μας με τον υπερηχογραφικό έλεγχο είναι δυνατή η έγκαιρη διάγνωση της έκτοπης κύησης. Η πρώιμη διάγνωσή της μπορεί να τεθεί με το συνδυασμό του υπερηχογραφήματος και των επιπέδων της β-χοριακήςγοναδοτροπίνης (β-HCG). Όταν το κολπικό υπερηχογράφημα αναδεικνύει ευρήματα εκτός του ενδομητρίου και οι τιμές της χοριακήςγοναδοτροπίνης είναι μεγαλύτερες από 2.000 IU, τότε η διάγνωση της έκτοπης κύησης είναι σχεδόν βέβαιη. Επίσης, το διακολπικό υπερηχογράφημα αναδεικνύει την έκτοπη θέση του κυήματος, εφόσον η κύηση έχει ηλικία μεγαλύτερη των 6 εβδομάδων. Σε περίπτωση αμφιβολίας, η λαπαροσκόπηση αποτελεί την οριστική λύση, διότι μας επιτρέπει την άμεση επισκόπηση της μήτρας και των εξαρτημάτων, αλλά και την ταυτόχρονη θεραπεία με αφαίρεση της κύησης.
Εξωμήτριος κύηση στη δεξιά σάλπιγγα. Στην εικόνα φαίνεται και το φυσιολογικό μέγεθος της σάλπιγγας (στο σημείο που δείχνει το αριστερό εργαλείο)
Το ίδιο περιστατικό, μετά την αφαίρεση της εξωμήτριου κύησης.