Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι η συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες των αναπτυσσόμενων χωρών και ο δεύτερος κατά σειρά καρκίνος, μετά τον καρκίνο του μαστού, στις γυναίκες παγκοσμίως.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μία νόσος που προλαμβάνεται και θεραπεύεται αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως. Πάνω από το 80% των γυναικών στις οποίες ο καρκίνος διαγνώστηκε σε ένα πρώιμο στάδιο θεραπεύονται πλήρως.
Ποιες ηλικίες προσβάλλει ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας
Τα περισσότερα κρούσματα αφορούν στις ηλικιακές ομάδες 30-39 ετών και 60-69 ετών. Οι ηλικιωμένες γυναίκες παρουσιάζονται συχνότερα με προχωρημένη νόσο σε σύγκριση με τις νεότερες και αυτό ερμηνεύεται από τον πλημμελή ή αραιότερο προληπτικό έλεγχο στον οποίο υποβάλλονται .
Παράγοντες κινδύνου
Η βασική αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι η λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV ιός) και συγκεκριμένα η λοίμωξη από περίπου 15 τύπους του συγκεκριμένου ιού (υπάρχουν πάνω από 120 τύποι συνολικά). Ο ιός μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής αλλά και μέσω δερματικής επαφής με οποιοδήποτε μολυσμένο σημείο του σώματος.
Ο ΗPV, ένας κυρίως σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός, μπορεί να προσβάλει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες. Υπολογίζεται ότι περίπου 80% των γυναικών προσβάλλονται από τον ΗPV μέχρι την ηλικία των 50 ετών. Σε γυναίκες νεαρής ηλικίας, παρατηρούνται υψηλά ποσοστά αυτοΐασης της ΗPV λοίμωξης, πριν αυτή προκαλέσει κάποιο πρόβλημα. Κάποιες γυναίκες δηλαδή, αναπτύσσουν αντισώματα εναντίον του ιού, αλλά στο 20-30% αυτών ο ιός μπορεί να παραμείνει και να δημιουργήσει προκαρκινικές βλάβες.
Παρατεταμένη λοίμωξη από συγκεκριμένους τύπους ΗPV μπορεί να προκαλέσει τραχηλικές αλλοιώσεις. Οι low-risk ΗPV είναι υπεύθυνοι κυρίως για τα κονδυλώματα της πρωκτογεννητικής περιοχής, ήπιες τραχηλικές αλλοιώσεις, θηλώματα της αναπνευστικής οδού και άλλες καλοήθεις επιθηλιακές αλλοιώσεις σε διάφορες ανατομικές θέσεις. Οι high-risk ΗPV μπορούν σε βάθος χρόνου να προκαλέσουν τραχηλικές αλλοιώσεις που θα εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καθώς και σε καρκίνο του αιδοίου και του κόλπου. Με περίπου 30.000 νέα περιστατικά ετησίως στην Ευρώπη, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου γυναικών από καρκίνο στις ηλικίες 15-44 χρόνων.
Τα καλά νέα είναι ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας εξελίσσεται αργά, και ως εκ τούτου μπορεί να ανιχνευθεί αρκετά έγκαιρα, όταν η αλλοίωση βρίσκεται ακόμα σε προ-καρκινικό στάδιο.
Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Η πρώιμη έναρξη σεξουαλικών σχέσεων.
- Ο μεγάλος αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων.
- Η συνύπαρξη άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων (π.χ. χλαμύδια).
- Το κάπνισμα.
- Η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών.
- Ο μεγάλος αριθμός κυήσεων και τοκετών.
- Ανοσοκαταστολή (πτώση της άμυνας του οργανισμού).
Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;
Στα πρώτα στάδια ο καρκίνος του τραχήλου δεν έχει κανένα σύμπτωμα. Στα μεταγενέστερα στάδια μπορεί να ευθύνεται για:
- Υδαρή, αιμορραγικά δύσοσμα υγρά από τον κόλπο.
- Αιμορραγία του κόλπου μετά από σεξουαλική επαφή ή μεταξύ εμμήνων ρύσεων.
- Πυελικό πόνο ή πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Πώς ξέρω αν κινδυνεύω να μολυνθώ από τον HPV;
Κάθε σεξουαλικά ενεργή γυναίκα ή άντρας κινδυνεύουν να προσβληθούν από λοίμωξη με HPV κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Εάν έχω HPV, σημαίνει ότι ο σύντροφός μου υπήρξε άπιστος;
Όχι! Ο HPV δεν αποτελεί ένδειξη απιστίας. Δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε αποκτήσαμε τον ιό και από ποιον. Μπορεί να είχαμε μολυνθεί με τον ιό αρκετά χρόνια πριν εκδηλώσουμε αλλοίωση σχετιζόμενη με τον HPV.
Εάν έχω HPV, σημαίνει ότι θα αναπτύξω καρκίνο τραχήλου μήτρας;
Όχι! Μόνο η μία στις 1.000 γυναίκες που έχει προσβληθεί από HPV υψηλού κινδύνου θα αναπτύξει καρκίνο τραχήλου της μήτρας, αν δεν ελεγχθεί ποτέ στη ζωή της με τεστ Παπανικολάου. Τις περισσότερες φορές η μόλυνση από HPV υποχωρεί από μόνη της. Μερικές φορές η λοίμωξη παραμένει για χρόνια. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται εμμένουσα λοίμωξη και μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο.
Ποιες γυναίκες κινδυνεύουν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;
- Γυναίκες που δεν ελέγχονται με τεστ Παπανικολάου.
- Γυναίκες οι οποίες δεν προχωρούν σε περαιτέρω έλεγχο ή/και θεραπεία έπειτα από ένα μη φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου και σύμφωνα με τις υποδείξεις του γυναικολόγου.
- Γυναίκες με εμμένουσα HPV λοίμωξη.
- Γυναίκες που καπνίζουν.
- Γυναίκες με ανεπαρκές ανοσοποιητικό σύστημα:
- που έχουν προσβληθεί από HIV
- που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση οργάνων
- υπό θεραπεία στεροειδών
- υπό χημειοθεραπεία.
Πως γίνεται η ανίχνευση και διάγνωση του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;
Οι περισσότερες αλλοιώσεις στα τραχηλικά κύτταρα ανιχνεύονται με το τεστ Παπανικολάου. Ένα μη φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου είναι συχνά ένδειξη παρουσίας του HPV. Ο HPV μπορεί να ανιχνευθεί με εξειδικευμένες τεχνικές μοριακής βιολογίας. Συχνά συνιστάται συνδυασμός του Pap test με μοριακή εξέταση HPV test για γυναίκες άνω των 30 ετών.
Άλλες εξετάσεις για να εντοπιστεί ο καρκίνος είναι οι εξής:
- Κολποσκόπηση. Το εσωτερικό του κόλπου και του τραχήλου εξετάζονται για τυχόν παθολογικές περιοχές μέσω ενός ενδοσκοπίου για τον κόλπο (κολποσκόπιο). Δείγματα ιστού μπορούν να ληφθούν για βιοψία.
- Βιοψία. Η ανεύρεση παθολογικών κυττάρων στο τεστ Παπανικολάου αποτελεί ένδειξη για βιοψία. Ένα δείγμα ιστού αποκολλάται από τον τράχηλο και παρατηρείται στο μικροσκόπιο. Η βιοψία κατά την οποία αφαιρείται μικρή μόνο ποσότητα ιστού δεν απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία ή περίθαλψη της ασθενούς. Αντίθετα, η κωνοειδής εκτομή του τραχήλου (αφαίρεση ενός μεγαλύτερου, κωνικού δείγματος του τραχηλικού ιστού) προϋποθέτει την εισαγωγή στο νοσοκομείο.
- Eνδοτραχηλική απόξεση. Συνίσταται στη συλλογή κυττάρων ή ιστού από τον τράχηλο χρησιμοποιώντας ένα ξέστρο. Δείγματα ιστού μπορούν να ληφθούν για βιοψία. Αυτή η διαδικασία διεξάγεται μερικές φορές ταυτόχρονα με την κολποσκόπηση.
Πώς μειώνω τις πιθανότητες να προσβληθώ από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ;
- Υποβάλλομαι σε περιοδικό έλεγχο με τεστ Παπανικολάου και επανεξετάζομαι εφόσον μου ζητηθεί.
- Περιορίζω, κατά το δυνατό, τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων μου.
- Δεν καπνίζω.
- Ζω και τρέφομαι υγιεινά. Αυξάνω την πρόσληψη φρούτων και λαχανικών και ειδικά της βήτα-καροτίνης, βιταμίνης C και φυλλικού οξέος.
- Χρησιμοποιώ πάντα προφυλακτικό από την αρχή της σεξουαλικής πράξης.
Στην πρόληψη ανήκει και ο εμβολιασμός έναντι της λοίμωξης από συγκεκριμένους υπoτύπους του HPV.
Στην Ελλάδα, ο εμβολιασμός έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, συμπεριλαμβάνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών από το 2008 και συνιστάται σε κορίτσια ηλικίας 11-14 ετών σε 2 δόσεις, αλλά και σε κορίτσια ηλικίας 15-18 ετών σε 3 δόσεις εάν δεν έχουν εμβολιαστεί στη συνιστώμενη ηλικία. Επίσης, το εμβόλιο HPV συνιστάται και στις γυναίκες 18-26 ετών και θα χορηγείται δωρεάν μέχρι τις 31/12/2016.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται με τον τακτικό έλεγχο.
Ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος μπορεί να εντοπίσει προκαρκινικές αλλοιώσεις και έχει σώσει τις ζωές χιλιάδων γυναικών. Δεν φοβόμαστε λοπόν, ενημερωνόμαστε και παίρνουμε την ζωή μας στα χέρια μας!