Υστερεκτομή

Η υστερεκτομή θεωρείται μία από τις κλασικές χειρουργικές επεμβάσεις στη γυναικολογία. Μπορεί να έχει ένδειξη τόσο σε καλοήθεις όσο και σε κακοήθεις παθήσεις. Στις συχνότερες ενδείξεις ανήκουν τα πολλαπλά ινομυώματα και οι ακανόνιστες και βαριές αιμορραγίες μετά από αποτυχία ρύθμισής τους με φαρμακευτική ή άλλη αγωγή, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αποτελεί μέρος της αντιμετώπισης της χαλάρωσης και πρόπτωσης του πυελικού εδάφους. Σπανιότερες ενδείξεις αποτελούν η αδενομύωση και το χρόνιο κοιλιακό άλγος αφού έχουν αποκλειστεί όλα τα άλλα πιθανά αίτια. Άλλες ενδείξεις μπορεί να είναι διάφορες μορφές υπερπλασίας του ενδομητρίου ή και κακοήθεις παθήσεις όπως καρκίνος του ενδομητρίου, καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ή καρκίνοι των ωοθηκών και των σαλπίγγων. Τέλος μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να υπάρξει και μαιευτική ένδειξη για την αφαίρεση της μήτρας σε περιπτώσεις ατονίας της μήτρας μετά τον τοκετό και αφού έχουν αποτύχει όλα τα άλλα μέσα.

Παλαιότερα υπήρχε η δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στην κολπική και την κοιλιακή υστερεκτομή, ενώ τα τελευταία 30 χρόνια, ολοένα και συχνότερα εφαρμόζεται η τεχνική της λαπαροσκόπησης για την αφαίρεση όλης της μήτρας ή του σώματος της μήτρας χωρίς τον τράχηλο. Συνοπτικά, μπορεί να γίνει διαχωρισμός ανάμεσα στις εξής κατηγορίες υστερεκτομής:

• Υφολική υστερεκτομή κατά την οποία αφαιρείται το σώμα της μήτρας και παραμένει άθικτος ο τράχηλος της μήτρας. Μπορεί να γίνει κοιλιακά ή λαπαροσκοπικά, ενώ δεν γίνεται σε κακοήθεις παθήσεις. Θεωρείται λιγότερο επεμβατική τεχνική και δεν επηρεάζει το πυελικό έδαφος και το μήκος του κόλπου. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να είναι υγιής ο τράχηλος και η γυναίκα να συνεχίσει οπωσδήποτε τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο, καθώς ο κίνδυνος για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας συνεχίζει να υπάρχει όπως και πριν την επέμβαση. Επίσης υπάρχει μία μικρή πιθανότητα να συνεχίσει μία τακτική αλλά ελάχιστη αιμόρροια από τον βλεννογόνο του τραχήλου.

• Ολική υστερεκτομή κατά την οποία η μήτρα αφαιρείται ολόκληρη μαζί με τον τράχηλο. Μπορεί να γίνει και με τους τρεις τρόπους: κολπικά, κοιλιακά ή λαπαροσκοπικά. Ανάλογα με το πρόβλημα που σας απασχολεί και το ιστορικό σας, θα συζητήσετε και θα συναποφασίσετε με το γυναικολόγο σας ποια μέθοδος είναι η καταλληλότερη για εσάς.
• Ριζική υστερεκτομή κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρη η μήτρα με τον τράχηλο και με τμήμα του κόλπου και το παραμήτριο. Γίνεται κοιλιακά και έχει ένδειξη σε κακοήθεις παθήσεις. Όπου κριθεί απαραίτητο, συνοδεύεται και από λεμφαδενικό καθαρισμό.

Οι κυριότεροι παράγοντες που λαμβάνονται υπ’όψιν για να γίνει η καλύτερη δυνατή επιλογή της χειρουργικής τεχνικής είναι η ένδειξη του χειρουργείου, δηλαδή ο λόγος για τον οποίο αποφασίζουμε να αφαιρέσουμε τη μήτρα, οι συνοδές ασθένειες, οι προηγούμενες επεμβάσεις, το μέγεθος της μήτρας και η κινητικότητά της και οι ανατομικές ιδιαιτερότητες που μπορεί να υπάρχουν. Με όλα αυτά γίνεται φανερό ότι η απόφαση είναι σε κάθε περίπτωση απόλυτα εξατομικευμένη ώστε να μπορεί να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της κάθε γυναίκας.

Η κολπική υστερεκτομή είναι ίσως η συχνότερα εφαρμοζόμενη τεχνική. Έχει διάφορα πλεονεκτήματα όπως το ότι γίνεται γρήγορα, δεν συνοδεύεται από ιδιαίτερο πόνο ή άλλα συμπτώματα μετεγχειρητικά, δεν αφήνει καμία εμφανή ουλή και δίνει τη δυνατότητα να διορθωθούν πιθανές βλάβες του πυελικού εδάφους. Μπορεί να συνδυαστεί, αν κριθεί αναγκαίο, με λαπαροσκόπηση. Σε αυτή την περίπτωση, μιλάμε για την λαπαροσκοπικά υποβοηθούμενη κολπική υστερεκτομή (LAVH). Σαν μειονέκτημα μπορεί κανείς να δει το γεγονός ότι δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στην υφολική και την ολική υστερεκτομή (γίνεται μόνο ολική υστερεκτομή), ενώ, όταν δεν συνοδεύεται από λαπαροσκόπηση, είναι δύσκολο να γίνει ταυτόχρονη αφαίρεση των εξαρτημάτων. Κύριοι περιορισμοί της μεθόδου αποτελούν το μέγεθος της μήτρας, η ατοκία και τα προηγούμενα χειρουργεία της ασθενούς.

Η κοιλιακή υστερεκτομή αποτελεί την κλασική τεχνική αφαίρεσης της μήτρας, μπορεί να γίνει ολικά ή υφολικά και έχει ένδειξη τόσο σε καλοήθεις όσο και σε κακοήθεις παθήσεις με ανάλογη προσαρμογή του χειρουργείου. Κύριο πλεονέκτημά της είναι η καλύτερη δυνατότητα επισκόπησης ολόκληρης της κοιλιακής χώρας, με ταυτόχρονη παρέμβαση όπου αυτό κριθεί αναγκαίο, ενώ δεν έχει ιδιαίτερους περιορισμούς. Τα μειονεκτήματα της μεθόδου αυτής είναι η μεγαλύτερη διάρκεια χειρουργείου, η μεγαλύτερη παραμονή της ασθενούς στην κλινική, η μεγαλύτερη (συγκριτικά με τις άλλες μεθόδους) πιθανότητα επιπλοκών και, φυσικά, η ύπαρξη της μετεγχειρητικής ουλής με πιθανότερη εμφάνιση μετεγχειρητικού πόνου.

Η λαπαροσκοπική υστερεκτομή είναι η νεότερη από τις μεθόδους, ενώ κερδίζει συνεχώς έδαφος ανάμεσα στις εφαρμοζόμενες σήμερα τεχνικές. Θεωρείται, μαζί με την κολπική υστερεκτομή, ελάχιστα επεμβατική τεχνική. Μπορεί να συγκριθεί άμεσα με την κοιλιακή υστερεκτομή σε ότι αφορά την επισκόπηση της κοιλιακής χώρας, ενώ δεν συνοδεύεται από μεγάλες τομές και ο χρόνος παραμονής στην κλινική, όπως και ο χρόνος ανάρρωσης είναι ιδιαίτερα μικροί. Σήμερα, με την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε τεχνικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο γνώσεων, σχεδόν όλες οι επεμβάσεις που μπορούσαν να γίνουν με λαπαροτομή – δηλαδή σε ανοιχτή κοιλία – μπορούν να γίνουν λαπαροσκοπικά. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει μία συνοπτική σύγκριση των βασικών τεχνικών υστερεκτομής με λαπαροσκοπική τεχνική.

Η παραμονή στην κλινική εξαρτάται κυρίως από την χειρουργική τεχνική και κυμαίνεται από 1-2 ημέρες σε περίπτωση υφολικής λαπαροσκοπικής υστερεκτομής μέχρι και 5-7 ημέρες σε περίπτωση λαπαροτομής. Μετεγχειρητικά, η ασθενής θα πρέπει να απέχει από τη σεξουαλική επαφή και την έντονη σωματική άσκηση για 4 - 6 εβδομάδες. Για το ίδιο χρονικό διάστημα πρέπει να αποφεύγετε να σηκώνετε βάρος, ενώ τα μπάνια στη θάλασσα και στη μπανιέρα απαγορεύονται τις πρώτες 4 - 6 εβδομάδες.

Είναι πιθανό να χρειαστεί κάποια μορφή υποστηρικτικής αγωγής μετά το χειρουργείο για την αποφυγή λοιμώξεων, ενώ σε γυναίκες στις οποίες γίνεται ταυτόχρονη αφαίρεση των εξαρτημάτων (σάλπιγγες και ωοθήκες) μπορεί να χορηγηθεί κάποια μορφή υποκατάστασης, για την αποφυγή ή την ανακούφιση από συμπτώματα εμμηνόπαυσης.

Είναι αυτονόητο ότι μετά από υστερεκτομή δεν υπάρχει δυνατότητα εγκυμοσύνης, ενώ η επέμβαση δε δημιουργεί προβλήματα στη σεξουαλική ζωή της γυναίκας. Αναφορές σε μειωμένη σεξουαλική επιθυμία μετά από υστερεκτομή, δεν επιβεβαιώνονται από επιστημονικά δεδομένα.

Η εξέλιξη των χειρουργικών μεθόδων έχουν καταστήσει την υστερεκτομή μία ασφαλή χειρουργική επέμβαση, η οποία δεν επιβαρύνει με κανέναν τρόπο τη ζωή της γυναίκας. Αντίθετα προσφέρει ανακούφιση, ανεβάζει την ποιότητα ζωής της γυναίκας και τονώνει την ψυχολογία της, όταν γίνεται μετά από ώριμη σκέψη, με συνειδητή απόφαση και την σωστή ιατρική ένδειξη.