Το HPV προέρχεται από τα αρχικά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HumanPapillomaVirus). Είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών που προσβάλλουν γυναίκες και άνδρες. Έχουν περιγραφεί περισσότεροι από 120 διαφορετικοί γονότυποι HPV80% των σεξουαλικά ενεργών ατόμων μολύνονται κάποια στιγμή στη ζωή τους με κάποιον τέτοιο τύπο του ιού.
Είναι πολύ σημαντικό σε αυτό το σημείο να τονίσουμε πως δεν νοσούν όλοι όσοι προσβάλλονται από κάποιον τύπο του ιού. Στους περισσότερους ανθρώπους δεν θα εμφανιστεί απολύτως τίποτα. Σε πολύ μεγάλο ποσοστό, περίπου στο 80-90% των γυναικών, η λοίμωξη υποστρέφει αυτόματα μέσα σε 6 – 24μήνες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον δείχνουν οι γεννητικοί τύποι του HPV, τόσο για την περιοχή την οποία μολύνουν, αλλά και γιατί υπάρχει αιτιολογική συσχέτισή τους με σημαντικά νοσήματα (κονδυλώματα και καρκίνο).
Παρόλο που η μόλυνση μπορεί να αφορά τόσο άντρες όσο και γυναίκες, θα επικεντρωθούμε στις λοιμώξεις του κατώτερου γεννητικού συστήματος των γυναικών. Εκεί, κάποιοι τύποι του ιού (συνήθως οι 6, 11, 41, 42, 43, 44) προκαλούν κονδυλώματα (καλοήθεις εξαλλαγές) που εντοπίζονται στην πρωκτογεννητική περιοχή (στην είσοδο του κόλπου, στα μικρά ή τα μεγάλα χείλη του αιδοίου, στο περίνεο και τον πρωκτό.Τα κονδυλώματα, ενώ είναι καλοήθεις αλλοιώσεις, μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα ενοχλητικά και μπορεί να προκαλούν πόνο ή και άλλες ενοχλήσεις. Όταν είναι πολύ μεγάλα ή καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση, ενοχλούν τη σεξουαλική ζωή και μπορεί να χρειαστούν πολλαπλές επεμβάσεις για την αφαίρεσή τους.
Οι τύποι του HPV (συνήθως 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 6668, 73, 82) που μπορούν, υπό κατάλληλες συνθήκες, να προκαλέσουν προκαρκινικές βλάβες ή και καρκίνο κυρίως του τραχήλου της μήτρας, αλλά και άλλων περιοχών (κόλπου, αιδοίου, πρωκτού, πέους, στοματοφάρυγγα)ονομάζονται υψηλού κινδύνου. Όπως και με τους υπόλοιπους τύπους του ιού, η μόλυνση δεν σημαίνει αυτόματα και ασθένεια. Στις περισσότερες περιπτώσεις η λοίμωξη υποστρέφει αυτόματα.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ακόμα και στις περιπτώσεις που εκδηλωθούν προκαρκινικές ή καρκινικές αλλοιώσεις, αυτές χρειάζονται πολύ χρόνο για να εκδηλωθούν (συνήθως κάποια χρόνια μέχρι και δεκαετίες), δίνοντάς μας τη δυνατότητα, όταν ο γυναικολογικός έλεγχος γίνεται τακτικά, να ανιχνεύσουμε τις όποιες αλλαγές σε στάδιο που μπορεί να αντιμετωπιστούν και να θεραπευθούν.
Σήμερα υπάρχει τρόπος πρόληψης από τη μόλυνση με τους ιούς HPV. Στην αγορά κυκλοφορούν δύο τύποι εμβολίου, το διδύναμο και το τετραδύναμο εμβόλιο, τα οποία έχουν δοκιμαστεί παγκόσμια με επιτυχία και συμβάλλουν αποτελεσματικά και αποδεδειγμένα στην πρόληψη των δύο συχνότερα εμφανιζόμενων τύπων που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (16 και 18 – διδύναμο), ενώ το τετραδύναμο εμβόλιο παρέχει επιπλέον προστασία και από τους δύο τύπους που συχνότερα ανιχνεύονται στα κονδυλώματα (6 και 11).
Η ευρεία εφαρμογή του εμβολιασμού σε χώρες με μεγάλη εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού (π.χ. Αυστραλία, Δανία,Ελβετία, Αυστρία, Μεγάλη Βρετανία) έδειξε ήδη πολύ θετικά αποτελέσματα με σχεδόν εξάλειψη των γεννητικών κονδυλωμάτων αλλά και με ελάττωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων και των χειρουργικών επεμβάσεων στον τράχηλο της μήτρας στις εμβολιασθείσες γυναίκες. Αξίζει να αναφερθεί ότι από τον Φεβρουάριο του 2013 η κυβέρνηση της Αυστραλίας εγκαινίασε και εφαρμόζει πλέον τον μαζικό εμβολιασμό στα σχολεία τόσο κοριτσιών όσο και αγοριών σε ηλικία 13 ετών, το παράδειγμά της ακολούθησε ήδη ο Καναδάς και σύντομα και το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες, ακριβώς επειδή ο ιός αυτός,προκαλεί αλλοιώσεις, και μάλιστα κακοήθεις, όχι μόνο στις γυναίκες αλλά και στους άνδρες.
Σε κάποιες χώρες έχει ήδη κυκλοφορήσειτο νέο εννιαδύναμο εμβόλιο, ενώ αναμένεται μέσα στο 2017να κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα. Το καινούριο εννιαδύναμο εμβόλιο θα παρέχει προστασία από ακόμη περισσότερα στελέχη του ιού (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58).
Βασική προϋπόθεση για να υπάρξει σωστή και πλήρης πρόληψη από τη μόλυνση μέσω του εμβολίου, είναι να γίνει ο εμβολιασμός πριν ξεκινήσει η σεξουαλική ζωή του ατόμου, ώστε να περιορίζεται στο ελάχιστο ο κίνδυνος προϋπάρχουσας μόλυνσης με κάποιο από τα στελέχη του ιού.
Νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι ακόμα και άτομα που έχουν μολυνθεί από κάποιον τύπο του ιού ωφελούνται από τον εμβολιασμό, χωρίςόμως να προφυλάσσονται από το ίδιο στέλεχος, από το οποίο έχουν ήδη μολυνθεί. Έχει αποδειχθεί η προφυλακτική δράση του και σε ακόμη μεγαλύτερες γυναίκες (25-45 ετών), σε γυναίκες που έχουν ήδη θεραπευθεί χειρουργικά για προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο, καθώς και σε γυναίκες με προηγούμενη υποστραφείσα λοίμωξη από τους τύπους του ιού από τους οποίους προστατεύει το εμβόλιο (οροθετικές – DNA αρνητικές).
Πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση μίας γνωστής μόλυνσης παίζει η άμυνα του οργανισμού. Στην πλειοψηφία των ανθρώπων με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα, οι μηχανισμοί κυτταρικής ανοσίας μπορούν να καταστείλουν τη δράση του HPV μέσα σε λίγους μήνες ή σε λίγα χρόνια από την μόλυνση.Η καταστολή του ιού έχει αποδειχθεί, ότι είναι ευκολότερη σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας των 25 ετών (λόγω δυνατού ανοσοποιητικού συστήματος).
Έτσι, η πρώτη συμβουλή που δίνουμε ακόμη και σε άτομα που έχουν ήδη μολυνθεί, είναι να προσπαθήσουν να ενισχύσουν την άμυνα του οργανισμού τους (συμβουλές για καλή σωματική και ψυχική υγεία, αποφυγή στρες, υγιεινή διατροφή, άσκηση, αποφυγή καπνίσματος και άλλων ανθυγιεινών συνηθειών), δίνοντας στον εαυτό τους την ευκαιρία να αντιμετωπίσει με επιτυχία τη μόλυνση. Το 90% των γυναικών που θα μολυνθούν από ιό ΗPV υψηλού κινδύνου με αυτά τα απλά μέτρα θα καταφέρουν να καταστείλουν τον ιό και τις συνέπειες του. Θα πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι ο ιός μπορεί να παραμείνει στα κύτταρα και σε κάποια στιγμή, αν η άμυνα του οργανισμού μειωθεί, να παρουσιαστεί κάποια υποτροπή. Έτσι είναι σημαντικό να διατηρείται η άμυνα του οργανισμού σε καλά επίπεδα.
Ένας άλλος τρόπος περιορισμού της λοίμωξης είναι και η χρήση προφυλακτικού. Το προφυλακτικό, μειώνει το ιϊκό φορτίο, που μεταβιβάζεται από το σύντροφο. Το προφυλακτικό πρέπει να χρησιμοποιείται σε κάθε σεξουαλική συνεύρεση, από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο ιός όμως μπορεί να προσβάλει περιοχές που δεν καλύπτονται από το προφυλακτικό, άρα δεν παρέχουν πλήρη προστασία. Επίσης εάν στη γυναίκα ή στο σύντροφό της υπάρχουν αλλοιώσεις, εξυπακούεται, ότι πρέπει να θεραπευτούνπαράλληλα. Οι αλλοιώσεις αυτές μπορεί να είναι ορατές με γυμνό μάτι ή με μία ειδική εξέταση την κολποσκόπηση. Είναι απαραίτητο, σε κάθε περίπτωση, να προηγείται της θεραπείας η κολποσκοπική εκτίμηση από έμπειρο γιατρό στην παθολογία του τραχήλου της μήτρας. Η κολποσκοπική εκτίμηση θα βοηθήσει να αποφασιστεί η σωστή αντιμετώπιση της HPV λοίμωξης.
Όπως είπαμε και πιο πάνω πρέπει να τονίσουμε πως δεν νοσούν όλοι όσοι προσβάλλονται από κάποιον τύπο του ιού. Στους περισσότερους ανθρώπους δεν θα εμφανιστεί απολύτως τίποτα. Σε πολύ μεγάλο ποσοστό, περίπου στο 80-90% των γυναικών, η λοίμωξη υποστρέφει αυτόματα μέσα σε 6 – 24 μήνες.
Στα υπόλοιπο 10% των γυναικών που μολύνθηκαν από HPV υψηλού κινδύνου μπορεί να παραμείνει η φλεγμονή στον τράχηλο της μήτρας ή να εμφανίζονται συνεχείς υποτροπές. Από αυτή την ομάδα γυναικών έχει αποδειχθεί, ότι 1 στις 10 έχει πιθανότητα να αναπτύξει προκαρκινικές αλλοιώσεις στα επόμενα χρόνια και αργότερα διηθητικό καρκίνο. Με τον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο μπορούμε να εντοπίσουμε αυτές τις γυναίκες και ανάλογα με τις αλλοιώσεις που παρουσιάζει ο τράχηλος τους να επέμβουμε θεραπευτικά, αφαιρώντας τις προκαρκινικές αλλοιώσεις, πριν να είναι αργά.
Τον πιο σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνουλοιπόν, συνεχίζει να παίζει ο τακτικός γυναικολογικός έλεγχος, αφού γνωρίζουμε ότι όλες οι αλλαγές που προκαλούνται από μία λοίμωξη με τους ιούς HPV χρειάζονται αρκετό χρόνο για να αναπτυχθούν και πολύ περισσότερο χρόνο για να εξελιχθούν σε προκαρκινικές ή καρκινικές αλλοιώσεις. Με τον τακτικό έλεγχο μπορούμε να προλάβουμε την εξέλιξη αυτή σε στάδια που μπορεί να αντιμετωπιστεί και να θεραπευθεί, αλλά και να δώσουμε στον οργανισμό την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη, επεμβαίνοντας μόνο εκεί που είναι απολύτως απαραίτητο.
Ο τακτικός έλεγχος σε συνδυασμό με την σωστή ενημέρωση και τον εμβολιασμό θα βοηθήσει να πετύχουμε τον στόχο μας που είναι η εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Η διάγνωση της HPV λοίμωξης γίνεται με το Τεστ Παπ, το ΗPV Τεστ και την κολποσκόπηση. Περισσότερες πληροφορίες για τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και της HPV-λοίμωξης μπορείτε να διαβάσετε εδώ.